تفاهم ایران و آذربایجان برای استخراج از بلوک البرز

اصولی می‌گوید که این همکاری بر مبنای تفاهم نامه امضا شده میان رئیس جمهوری دو کشور در سال 97 جریان دارد و بر اساس آن می‌توانیم با سرمایه گذاری مشترک، عملیات حفاری چاه و تأسیسات مشترک احداث کنیم. وی ادامه می‌دهد: «ساختاری که ما البرز می‌نامیم، در آذربایجان معروف به آراز، آلو و شرق است و نیمی از آن متعلق به ایران و نیمه دیگر آن برای آذربایجان است. از این رو توسعه این بلوک مشترک را 50- 50 در نظر گرفته‌ایم و بررسی‌های فنی و ساختاری درباره کل میدان همچنان ادامه دارد.»
اما توسعه خزر برای ایران نه فقط به منظور استخراج نفت و گاز آن بلکه برای پیشبرد اهداف کشور در این دریا نیز اهمیت دارد. به طوری که اصولی می‌گوید: «ما پیوسته از طرق مختلف همچون توسعه و به روز رسانی مطالعات توسط متخصصان داخلی، انعقاد تفاهمنامه‌های همکاری با شرکت‌های صاحب نام در حوزه آب‌های عمیق و انجام همکاری‌های مشترک نفتی با کشورهای همسایه همچون آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان در جهت تحقق اهداف توسعه‌ای و تولیدی از خزر را دنبال می‌کنیم. اقدامی که همسو با سیاست‌های کلان کشور در جهت تقویت حاکمیت جمهوری اسلامی ایران در خزر است.» برای کشورهای ایران، روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان اهمیت ویژه ای دارد که رژیم حقوقی بستر و زیربستر خزر در فضای همکاری و دوستی تعیین شود.
شرایط خزر خاص است
خزر دارای منابع غنی نفت و گاز است اما شرایط آن هم خاص است. این موضوع را تمام کسانی که خزر را می‌شناسند، می‌دانند. مدیرعامل شرکت نفت خزر با اشاره به این شرایط خاص دریای خزر از جمله محصور و بسته بودن این دریا می‌گوید که تلاش برای توسعه در خزر جریان دارد اما محدودیت‌های جغرافیایی خزر در کند شدن روند توسعه بی تأثیر نیست و کند بودن فعالیت‌ها از نظر فنی، عملیاتی و تکنولوژیکی توجیه پذیر است. برای مثال هزینه اجاره سکوینیمه شناور ایران امیرکبیر چهار برابر یک سکوهای جک آپ در خلیج فارس است. هر اشتباه کوچک هم در خزر از نظر زیست محیطی هزینه‌های سنگینی در بر خواهد داشت. اصولی می‌گوید که برای توسعه میادین نفت و گاز در خزر مذاکرات با کشورها و شرکت‌های متخصص در آب‌های عمیق که تجربه کار در این شرایط را دارند، جریان دارد و پرونده مذاکرات با آنها باز است.
اخیراً امیرحسین زمانی نیا، معاون امور بین الملل وزیر نفت تفاهم نامه‌ای 27 بندی با روس‌ها به امضا رساند که مسأله توسعه در خزر را نیز شامل می‌شد. ایران به دنبال توسعه هر چه سریعتر میادین مشترک خزر با جلب همکاری کشورهای شریک است و تمرکز آن فعلا روی میادین مستقل نیست.
«سردار جنگل»؛ تنها میدان نفتی ایران در خزر
اگرچه توسعه میادین نفتی و گازی خزر برای کشورهای دیگر اهمیت ویژه ای دارد اما این اهمیت برای ایران و روسیه به دلیل دسترسی به میادین کم هزینه تر و بزرگتر، کمتر از سایرین است. البته روسیه هم در حال تولید نفت و گاز از خزر است.
تاکنون سردار جنگل تنها میدان توسعه یافته ایران در این دریا بوده که به نفت رسیده است. به عبارت دیگر کار اکتشاف در بلوک6.2 موفقیت آمیز بوده و کشور در این میدان که سردار جنگل نام دارد، به نفت رسیده اما موضوع تولید نفت از آب‌های عمیق با توجه به تجهیزات خاص مورد نیاز آن نیازمند سرمایه گذاری و داشتن شریکی است که صاحب تکنولوژی باشد. در این بخش نیاز به کشتی هایی مجهز به پالایشگاه‌های سیار است.
درباره وضعیت ایران در بزرگترین پهنه آبی محصور در خشکی یعنی خزر، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی می‌نویسد: «در بین کشورهای حاشیه دریای خزر فقط کشور ایران تولیدی از ذخایر نفت و گاز میادین موجود در این دریا ندارد.
برآوردها نشان می‌دهد که تولید تجمعی کشورهای حاشیه دریای خزر از ذخایر نفت و گاز این دریا به ترتیب ۳۷۸۳ میلیون بشکه و142/3 میلیارد مترمکعب بوده است که حدود ۸۶ درصد از تولید تجمعی نفت و ۹۷درصد از تولید تجمعی گاز توسط کشورجمهوری آذربایجان انجام شده است. با توجه به قیمت‌های بین المللی نفت خام، برآوردها نشان می‌دهد که ارزش نفت تولیدی از میادین نفتی دریای خزر توسط کشورهای حاشیه طی این سال‌ها حدوداً ۲۶۰ میلیارد دلار بوده است.»
در ادامه گزارش بازوی پژوهشی مجلس آمده است: «جمهوری آذربایجان در میان کشورهای ساحلی خزر بیشترین تولید نفت و گاز از میادین نفتی وگازی این دریا را دارد و چندین میدان دیگر نفت و گاز در دریای خزر ازجمله میدان شاه دنیز را مورد بهره برداری قرار داده است. لذا تجارب شرکت «سوکار» می‌تواند در توسعه میدان البرز که میدانی عمیق است، نیز مفید باشد.»

عطیه لباف/ خبرنگار