کشور ما دارای تجربیات ارزنده ای در مورد مطالعات شناخت منابع نفتی و حفاری و استخراج از آنها می باشد. اکثر این تجربیات مربوط به دریاهای جنوبی کشور بوده که دارای عمق کمی هستند. دریای خزر به علت عمق بسیار زیاد نسبت به دریاهای جنوبی کشور، دارای شرایط ویژه ای در تمام مراحل مربوط به اکتشاف، حفاری، استخراج و انتقال نفت و گاز می باشد. استخراج نفت در دریای خزر بر اقتصاد کشورهای مجاور آن نیز تاثیر قابل ملاحظه ای دارد. برای کشور ما علاوه بر مسائل فنی و اقتصادی، مسائل حاکمیتی در این حوزه دارای اهمیت زیادی می باشد. مساله قابل توجه این است که بر خلاف بعضی از کشورهای منطقه، ایران باید بیشتر به نیروی متخصص داخلی خود متکی باشد که در دهه اخیر تجربیات ارزشمندی در صنعت فراساحل و فعالیت های اکتشافی در آبهای عمیق به دست آمده است.

دلایل اصلی توجه به ذخایر نفتی موجود در آبهای عمیق در دنیا:

• نیاز روز افزون به منابع نفت و گاز
• اکتشاف مخازن جدید نفت و گاز در آبهای عمیق
• مخازن نفتی موجود در آبهای کم عمق با نوسانات تولید مواجه شده و رو به پایان می باشند

ضرورت تدوین نقشه راه

نقشه راه فناوری، یک تکنیک منعطف است که بطور گسترده در صنعت برای پشتیبانی برنامه های استراتژیک و بلندمدت استفاده می شود. این رویکرد یک ابزار ساختاری برای شرح دادن و نیز برقراری ارتباط بین بازارها، محصولات و تکنولوژی های در حال پیدایش و یا توسعه در بازه زمانی می باشد.

بهره برداری از منابع هیدروکربوری آبهای عمیق نیازمند به کارگیری فناوری های پیشرفته می باشد. در این خصوص با توجه به تجارب محدود و همچنین شرایط کنونی کشور، به منظور مقابله با محدودیت های آتی و بسیج امکانات و استعدادهای کشور، بهره گیری از حداکثر توانمندی موجود علمی و فنی داخلی در خصوص دستیابی به منابع مورد اشاره لازم و ضروری می باشد و نیازمند تجمیع توانمندی ها و ظرفیت های علمی و فنی موجود کشور و ایجاد هم افزایی ملی می باشد.

اقدامات تاکنون

اهمیت و حساسیت نیاز کشور به تدوین نقشه راه جامع در حوزه منابع هیدروکربوری آبهای عمیق وزارت نفت را بر آن داشت تا با همکاری دانشگاه صنعتی شریف و کارگروهی متشکل از برخی دانشگاه ها و انجمن ها به طراحی و تدوین آن اقدام نماید. یکی از مباحث مهم در تدوین نقشه راه فناوری آبهای عمیق مطالعه فعالیت های کشورهای پیشرو تکنولوژی در این حوزه می باشد. در همین راستا مطالعاتی مبنی بر شناسایی پروژه های مرتبط در حوزه آبهای عمیق صورت گرفته است.

پس از انجام مطالعاتی نسبت به وضعیت کشورهای پیشرو تکنولوژی در حوزه آبهای عمیق، نیاز شناخت امکانات و توانمندی داخل کشور برای تدوین نقشه راه فناوری احساس شد. در همین راستا به شناخت و بررسی امکانات موجود، مراکز آموزشی، سازمان ها، نهادها و شرکت ها پرداخته شده است. در راستای بررسی امکانات موجود، سه مورد سازه نیمه مغروق امیرکبیر، شناورهای چندمنظوره کاسپین و ربات های زیر سطحی آب عمیق مورد بررسی قرار گرفتند.

در ادامه، آبهای عمیق به حوزه های اصلی زیر تقسیم شده و پس از آن با استفاده از نظر خبرگان و تحقیقات صورت گرفته درخت فناوری در هر یک از حوزه ها ترسیم گردیده است.